Natura nadmorska w postaci realnej i legendarnej
Spektakularne krajobrazy gminy Kosakowo należą do największych atrakcji turystycznych regionu, przyciągając co roku niezliczone ilości turystów z kraju i zagranicy. Część wyjątkowo cennych przyrodniczo obszarów objęto ochroną prawną w ramach europejskiego programu Natura 2000: Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Zatoka Pucka i Półwysep Helski, Specjalny Obszar Ochrony Ptaków Zatoka Pucka, Nadmorski Park Krajobrazowy, Rezerwat Przyrody Mechelińskie Łąki.
REZERWAT PRZYRODY MECHELIŃSKIE ŁĄKI
Na obszarze szuwarów i łąk o powierzchni 113,47 ha, położonym między Mechelinkami i Rewą, znajdują się miejsca lęgowe oraz bytowania cennych gatunków ptaków wodnych i błotnych (m.in. bąk, ohar, zielonka, kropiatka, rybitwa białoczelna, ostrygojad, biegus zmienny, sieweczka obrożna, wąsatka oraz pliszka cytrynowa), jak również zbiorowiska szuwarowe i łąkowe. Flora rezerwatu liczy około 200 gatunków, w tym ponad 20 gatunków to rośliny chronione lub rzadkie i zagrożone w skali regionu, częściowo nawet w skali Polski. Największą osobliwością przyrodniczą tego terenu jest wyjątkowo bogata populacja mikołajka nadmorskiego, który doczekał się nawet swojej legendy.
LEGENDA O MIKOŁAJKU NADMORSKIM
Ludowe podanie wpisuje genezę rośliny w historię pewnego małego łotrzyka – chłopca o imieniu – jak łatwo się domyśleć – Mikołajka. Ów psotnik ze szczególną złośliwością dokuczał rybakom oraz poszukiwaczom bursztynu. W swoich psotach rozochocił się tak bardzo, że nie oszczędzał również nimfy z orszaku samego Goska (kaszubskiego Neptuna). Gosk pewnie by przymknął na to oko, ale kiedy Mikołajek zaczął dokuczać również jego żonie, nie pozostał obojętny. Pewnego dnia, kiedy królowa mórz zażywała kąpieli słonecznej, psotnik zabrał jej szaty i ukrył w zaroślach. Rozgniewana królowa kazała ukarać Mikołajka, więc Gosk zmienił chłopca w piękną roślinę. Ludzie zrywając ją, zadają mu okropny ból. Klątwa będzie zdjęta, kiedy przez jedno całe lato i na całym wybrzeżu nikt nie zerwie nawet kawałeczka rośliny.
REZERWAT CZAPLI SIWEJ
Na obszarze kilkuhektarowego lasku jesionowo-olszowego, położonego w pradolinie rzeki Redy, pomiędzy Mostami a Mechelinkami, znajduje się unikalna kolonia lęgowa czapli siwej (Ardea cinerea). Ten stosunkowo duży ptak wodny z rodziny czaplowatych zasiedla Europę, Azję i Afrykę. Długość ciała czapli siwej wynosi średnio od 85 do 100 cm. Okazała rozpiętość skrzydeł wynosi od 155 do 175 cm, a masą ciała waha się od 1 do 2,3 kg. W Polsce populację czapli siwej ocenia się na 9 – 10 tys., samych czaplińców jest około 250.
REZERWAT BEKA
Powstał w 1988 r. i leży w granicach Nadmorskiego Parku Krajobrazowego. Położony u wylotu pradoliny rzeki Redy do Zatoki Puckiej, należy do najważniejszych przyrodniczych miejsc na polskim wybrzeżu Bałtyku. Jest jednym z trzech obszarów występowania nadmorskich słonaw, pojawiających się jedynie w miejscach, gdzie morze w naturalny sposób łączy się z lądem, tworząc wyjątkowo cenne siedliska lęgowe ptaków. W Bece natknąć się można również na bardzo rzadkie i zagrożone wyginięciem rośliny, m.in. goździk pyszny, kukułka plamista, ostrzew rudy oraz centuria nabrzeżna.
NATURA NADMORSKA – W POSTACI REALNEJ I LEGENDARNEJ
Spektakularne krajobrazy gminy Kosakowo należą do największych atrakcji turystycznych regionu, przyciągając co roku niezliczone ilości turystów z kraju i zagranicy. Część z tych terenów to obszary wyjątkowo cenne przyrodniczo i w związku
z tym objęte ochroną prawną: w ramach europejskiego programu Natura 2000: Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Zatoka Pucka i Półwysep Helski, Specjalny Obszar Ochrony Ptaków Zatoka Pucka; Nadmorski Park Krajobrazowy, Rezerwat Przyrody Mechelińskie Łąki.
Natura 2000 to program sieci obszarów objętych ochroną przyrody na terytorium Unii Europejskiej. Celem programu jest zachowanie określonych siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważane są za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Dzięki wspólnym działaniom na rzecz zachowania naturalnych walorów kontynentu w oparciu o ujednolicone prawo, osiąga się znaczącą optymalizację zarówno kosztów, jak i efektów. Podstawą programu są dwie unijne dyrektywy: dyrektywa ptasia, przyjęta w 1979 roku, a następnie zastąpiona dyrektywą z 2009 roku, oraz dyrektywa siedliskowa (habitatowa) z 1992 roku. Cała sieć Natura 2000 liczy ponad 26400 obszarów zajmujących ponad 318 tys. km² powierzchni morskiej i ponad 788 tys. km² powierzchni lądowej, co stanowi 18% powierzchni krajów Unii Europejskiej.
REZERWAT PRZYRODY MECHELIŃSKIE ŁĄKI
Na obszarze szuwarów i łąk o łącznej powierzchni 113,47 ha, położonym między Mechelinkami i Rewą, znajdują się miejsca lęgowe oraz bytowania cennych gatunków ptaków wodnych i błotnych, jak również zbiorowiska szuwarowe i łąkowe. Flora rezerwatu liczy około 200 gatunków, w tym ponad 20 gatunków to rośliny chronione lub rzadkie
i zagrożone w skali regionu, częściowo nawet w skali Polski. Gnieździ się tu wiele gatunków ptaków wymienionych w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt – m.in. bąk, ohar, zielonka, kropiatka, rybitwa białoczelna, ostrygojad, biegus zmienny, sieweczka obrożna, wąsatka oraz pliszka cytrynowa. Największą osobliwością przyrodniczą tego terenu jest wyjątkowo bogata populacja mikołajka nadmorskiego, który doczekał się nawet swojej legendy.
REZERWAT CZAPLI SIWEJ
Na obszarze kilkuhektarowego lasku jesionowo-olszowego, położonego w pradolinie rzeki Redy, pomiędzy Mostami a Mechelinkami, znajduje się unikalna kolonia lęgowa czapli siwej (Ardea cinerea). Ten stosunkowo duży ptak wodny z rodziny czaplowatych zasiedla Europę, Azję i Afrykę. Długość ciała czapli siwej wynosi średnio od 85 do 100 cm. Ptak może się pochwalić okazałą rozpiętością skrzydeł od 155 do 175 cm oraz masą ciała od 1 do 2,3 kg. W Polsce populację czapli siwej ocenia się na 9 000 – 10 000, samych czaplińców jest około 250. Czapla poluje głównie na ryby o długości 10-25 cm, ale nie pogardzi i drobnymi ssakami, małymi ptakami, żabami, ślimakami oraz skorupiakami.
Pod względem ubarwienia przypomina żurawia, ale jest od niego mniejsza. Ma białą głowę z czarnymi bokami ciemienia i ozdobnymi piórami na potylicy. Skrzydła, wierzch ciała i ogon są szare. Długa biaława szyja sprawia wrażenie nienaturalnie ułożonej, niemniej jednak ptak ten bez trudu może ją wyginać dzięki specyficznej budowie kręgów szyjnych. Warto wspomnieć, że u czapli nie występuje dymorfizm płciowy (dymorfizm w morfologii samic i samców). Ptak ten występuje również – poza Polską – wyspowo od Wysp Brytyjskich przez Skandynawię aż po Indie, Cejlon, Saharę oraz Komory. Jego niezwykle towarzyska natura sprawia, że lubi przebywać w licznych grupach.
Gniazda czapli umieszczone są na olchach czarnych na wysokości ok. 8-10 metrów. Czaple przylatują do kolonii pod koniec lutego lub na początku marca. Łączą się w pary, by na przełomie kwietnia i maja wydać nowe pokolenie, które w gniazdach pozostają przez okres 8 tygodni. W tym czasie rodziców czeka intensywna praca nad dokarmianiem swoich piskląt. W połowie czerwca młode przenoszą się na pobliskie łąki, gdzie żerują nabierając sił i umiejętności do długotrwałej jesiennej wędrówki.
Warto pamiętać, że chociaż czapla siwa klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski i obecnie na świecie jest niezagrożona oraz szeroko rozprzestrzeniona, to w Polsce ze względu na niszczenie kolonii lęgowych objęta jest ochroną gatunkową.
REZERWAT BEKA
Rezerwat leży w granicach Nadmorskiego Parku Krajobrazowego i utworzony został w 1988 r. Położony jest u wylotu pradoliny Redy do Zatoki Puckiej. Należy do najważniejszych przyrodniczych miejsc na polskich wybrzeżu Bałtyku jako jeden z trzech obszarów występowania nadmorskich słonaw, które pojawiają się jedynie w miejscach, gdzie morze w naturalny sposób łączy się z lądem, tworząc wyjątkowo cenne siedliska lęgowe ptaków. W Bece natknąć się można również na bardzo rzadkie i zagrożone wyginięciem rośliny (np. goździk pyszny, kukułka plamista, ostrzew rudy oraz centuria nabrzeżna).
Zarówno Mechelińskie łąki – za sprawą swojej legendy, jak i czapla siwa oraz Rezerwat Beka wpisały się w najnowszą kulturę gminy Kosakowo. Statuetka Czapli wręczana jest zasłużonym mieszkańcom Mostów, a historia i opowieści związane z Beką zostały wzięte na warsztat przez młodych mieszkańców w ramach projektu Klechda o Bece – historyczno-artystyczne poszukiwania młodzieży w ramach programu wspierania aktywności lokalnej Razem Możemy Więcej ze środków Fundacji Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej. Badania historyczne prowadzone we współpracy z Biblioteką Publiczną Gminy Kosakowo, wycieczki krajoznawcze oraz wieńczący projekt spektakl Teatru Młodzieżowego ukazały,
w jaki sposób tradycje rybackie oraz przyroda tych terenów są wciąż obecne w świadomości społecznej i nowatorsko oswajane.
LEGENDA O MIKOŁAJKU NADMORSKIM
Ludowe podanie wpisuje genezę rośliny w historię pewnego małego łotrzyka – chłopca o imieniu – jak łatwo się domyśleć – Mikołajek. Ów psotnik ze szczególną złośliwością dokuczał rybakom oraz poszukiwaczom bursztynu. W swoich psotach rozochocił się tak bardzo, że nie oszczędzał również nimfy z orszaku samego Goska (kaszubskiego Neptuna). Gosk pewnie by przymknął na to oko, ale kiedy Mikołajek zaczął dokuczać również jego żonie, nie pozostał obojętny. Pewnego dnia, kiedy królowa mórz zażywała kąpieli słonecznej, psotnik zabrał jej szaty i ukrył w zaroślach. Rozgniewana królowa kazała ukarać Mikołajka, więc Gosk zmienił chłopca w piękną roślinę. Ludzie zrywając ją, zadają mu okropny ból. Klątwa będzie zdjęta, kiedy przez jedno całe lato i na całym wybrzeżu nikt nie zerwie nawet kawałeczka rośliny.