Mechelinki – krótki zarys historyczny

Home / Mechelinki – krótki zarys historyczny
Zobacz wszystkie tablcie Wszystkie tablice

Ślady bytowania człowieka na bałtyckim brzegu sięgają neolitu, czyli ostatniej epoki kamienia (początki w Europie Środkowej sięgają 5 500 lat p.n.e.), której ślady na Kępie Oksywskiej dokumentują osady łowców fok. Późniejsze epoki w dziejach rozwoju nadbałtyckich ziem określa się terminem kultury pomorskiej. Z kolei pierwsze historyczne wzmianki o terenach dzisiejszej gminy Kosakowo pojawiają się w zapisach historycznych pochodzących z XIII w.

 

Nadmorskie położenie tych terenów nieodłącznie wiąże je z morzem oraz rybołówstwem. Niemniej jednak połowy ryb były nie tylko źródłem utrzymania, ale z biegiem lat wytworzyły również oryginalną kulturę. W dawnych czasach zasady połowów w oparciu o punkty brzegowe zwane stacjami rybackimi, regulowały z jednej strony przepisy ustalane przez panujących, z drugiej – prawo zwyczajowe. Takie stacje, zlokalizowane w miejscach dogodnych dla postoju łodzi i prac związanych z ich obsługą, znajdowały się m.in. w Helu, Jastarni i Pucku, także w mniejszych miejscowościach: w Karwi, Gnieżdżewie, Osłoninie, Swarzewie, Tupadłach, jak również w Mechelinkach oraz w Rewie.

 

Udokumentowane istnienie stacji rybackiej w Mechelinkach potwierdzają zapisy historyczne z 1288 r., w których książę wschodnio-pomorski Mściwoj I zezwala zakonowi Cystersów z Oliwy na posiadanie w ww. miejscowości jednego okrętu dla własnych potrzeb. W dokumencie darowizny po raz pierwszy zostały wymienione nazwy poszczególnych wiosek dzisiejszej gminy (m.in. Kosakowo – Kossakewitz). W latach 1309-1466 tutejsze tereny znajdowały się pod panowaniem krzyżackim, niemniej jednak czasy panowania Zakonu Krzyżackiego nie naruszyły klasztornych przywilejów dotyczących rybołówstwa. Kiedy w 1361 r. w sąsiednich Mostach powstanie zarząd ziemski (grangia) dóbr oliwskich na Kępie Oksywskiej, mechelińscy rybacy stają się głównymi dostarczycielami owoców morza na stół klasztorny w Mostach i Oliwie. Nazwa Mechelinki pochodzi prawdopodobnie od mchu, który porastał kamienie na brzegu morza. Początkowo przyjmowała ona nazwę Mechina, a później również Mechlinie, Mechlinka, Mechelinke.

 

Po nastaniu Rzeczypospolitej Obojga Narodów nastąpił krótki okres stabilizacji: lata dobrobytu dla szlachty i klasztorów przerywały jednak liczne wojny. W 1603 r. miejscowi chłopi przegonili – z pomocą wideł, siekier i pałek używanych do zabijania fok – szwedzki atak. Dwóch Szwedów zginęło, a kilku zostało rannych. Po trzech latach zamorscy sąsiedzi zaatakowali po raz drugi. Tym razem mieszkańcy mieli mniej szczęścia. Szwedom – poza dotkliwą grabieżą – udało się również wziąć do niewoli kilku rybaków klasztornych. 

 

W wyniku I rozbioru wszystkie 26 osad rybackich Zatoki Puckiej, w tym Mechelinki, podporządkowano jurysdykcji pruskiego urzędu rybackiego (Fischmeisterampt) w Pucku. Przez cały XIX w. mechelińscy rybacy są niemal samowystarczalni – po surowce do wyrobu sprzętu połowowego udają się do Gdańska, a same łodzie rybackie to dzieło miejscowych lub okolicznych szkutników, czasami zamawiano je jednak nawet u rzemieślników Mierzei Helskiej. Zmiany w rybołówstwie przybrzeżnym nastąpiły pod koniec XIX w. w wyniku budowy portu rybackiego w Helu i wraz z wejściem do eksploatacji żaglowych, później również motorowych kutrów pławicowych – niemniej jednak dla rybaków zachodniego brzegu Zatoki Puckiej nie były to zmiany jakoś szczególnie istotne.

 

Po odzyskaniu niepodległości i Zaślubinach z morzem powołano powiat pucki, powstaje Morski Urząd Rybacki, a Mechelinki wchodzą w obręb obszaru dozoru rybackiego z siedzibą w Pucku.

 

W 1939 r. kosakowskie ziemie zostały zajęte przez hitlerowców – w bohaterskiej Obronie Kępy Oksywskiej zginęło ponad 2 tys. żołnierzy. Wyrazem samoobrony ludności stały się organizacje ruchu oporu (m.in. Grupa Dębogórska Gryfa Pomorskiego pod dowództwem Bernarda Grablowskiego). Okres okupacji hitlerowskiej tutejszym rybakom łodziowym udaje się przetrwać jednak bez represyjnych strat ludzkich. Kępa Oksywska wyzwolona została dopiero w początkach kwietnia 1945 r.

 

W pierwszych latach powojennych powiat morski miła swoją siedzibę w Wejherowie. Kiedy w połowie lat pięćdziesiątych Puck ponownie stał się miastem powiatowym, gmina Kosakowo zaczęła prowadzić działalność we własnym zakresie. Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku z dnia 4 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie gdańskim powołano do życia gminę Kosakowo. W jej skład weszły również Mechelinki.

 

W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. doświadczeni rybacy znajdują pełne zatrudnienie w dynamicznie rozwijających się obszarach polskiego rybołówstwa morskiego, na łodziach pozostali emeryci i przyuczająca się młodzież. Duży przełom przynosi wejście Polski do Unii Europejskiej (używanie właściwego sprzętu połowowego, zarybianie, okresy ochronne itp.).

 

Dziś Mechelinki z wszystkich miejscowości Gminy Kosakowo wyróżniają się klimatem rybackim z tradycyjnymi formami uprawiania rybołówstwa. Ich dynamiczny rozwój znaczony jest nowoczesną przystanią rybacką z pomostem oraz Aleją Nadmorską z amfiteatrem, które idealnie łączą tradycję z nowoczesnością, wkomponowując się dodatkowo w atrakcyjne przyrodniczo tereny znaczone piaszczystymi plażami, klifowym wybrzeżem i rezerwatami.

 

Architekturę przestrzenną Mechelinkek dopełniamy powstającym w 2019 r. ogólnodostępnym edukacyjno-rekreacyjnym obiektem terenowym o nazwie SKANSEN MECHELINKI. Ma on za zadanie upamiętnić dziedzictwo rybackie w najbardziej rybackiej miejscowości Gminy przez eksponowanie elementów o charakterze rybackim i morskim z czasów gdy w rybactwie istotniejszą rolę odgrywała siła rąk ludzkich niż coraz bardziej zaawansowana technika. Będzie także miejscem edukacji i wypoczynku w klimacie morsko-rybackim.

Podjedź do góry